Φέτα το τυρί και η ιστορία

Το τυρί φέτα είναι ένα απ’ τα παραδοσιακά γαλακτοκομικά προϊόντα που η ιστορία του χάνεται μέσα στο διάβα της ελληνικής πραγματικότητας.

Αναφορές για την ανάπτυξη της τυροκομίας στην Ελλάδα υπάρχουν από αρχαιοτάτων χρόνων.

Ο μύθος

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η τέχνη της τυροκομίας δόθηκε ως πολύτιμο δώρο στους θνητούς από τους θεούς του Ολύμπου. Σύμφωνα με άλλο μύθο, η ανακάλυψη του τυριού χρεώνεται στον Αριστέα, για τον Απόλλωνα. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το γάλα ιερή τροφή γιατί ο Δίας, κυνηγημένος από τον πατέρα του Κρόνο, κρύφτηκε με τη βοήθεια της μητέρας του Ρέας και τράφηκε από το γάλα της ιερής κατσίκας Αμάλθειας. Επιπλέον, ο Δίας προκειμένου να θρέψει το γιό του Ηρακλή με θεϊκό γάλα ώστε να γίνει αθάνατος, προκάλεσε κατάκλιση του ουρανού από γάλα και έτσι γέμισε ο ουρανός με γαλαξίες.
Το ελληνικό τυρί με τη μεγαλύτερη ιστορία είναι η φέτα. Πρόδρομός της θεωρείται το τυρί που έφτιαχνε, στη σπηλιά του, ο Κύκλωπας Πολύφημος και περιγράφεται στην Οδύσσεια από τον Όμηρο. Ο μύθος λέει ότι ο Πολύφημος ήταν ο πρώτος κατασκευαστής φέτας και γενικά των τυριών. Κουβαλώντας το γάλα από τα πρόβατα κάθε μέρα σε προβιές ζώων διαπίστωσε προς μεγάλη του έκπληξη ότι μετά από μερικές μέρες το γάλα έπηζε και γινόταν στερεό, φαγώσιμο και εύκολα αποθηκεύσιμο,το οποίο εξελίχτηκε, στο πέρασμα των αιώνων, στη σημερινή του μορφή από τους Έλληνες.

 
Παρασκευάζεται στη χώρα μας από πολλές χιλιετίες και αποτέλεσε πάντοτε σημαντικό συστατικό της διατροφής των κατοίκων της. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΛΟΓ η παραγωγή της αντιπροσωπεύει σήμερα περίπου το 50% της ελληνικής παραγωγής τυριών και ότι ο κάθε Έλληνας καταναλώνει περίπου 10 κιλά το χρόνο, κάτι που δεν συμβαίνει με κανένα άλλο τυρί σε παγκόσμια κλίμακα.
Πλήθος βιβλιογραφικών δεδομένων πιστοποιούν σήμερα, κατά τρόπο αδιαμφισβήτητο, την ελληνικότητά της. Αποτελεί κατά συνέπεια στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που οφείλουμε σε κάθε περίπτωση να προστατεύουμε, να βελτιώνουμε και να προβάλουμε για να το παραδώσουμε στις επερχόμενες γενιές.
Για πολλούς αιώνες η φέτα ήταν γνωστή μόνο στις γειτονικές μας χώρες, στις οποίες είχε ιδιαίτερα καλή φήμη. Όμως στη διάρκεια του περασμένου αιώνα με τη μαζική μετανάστευση Ελλήνων, κυρίως προς την Αυστραλία, Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδά και Γερμανία έγινε ευρύτερα γνωστή, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη διεθνούς εμπορίου.

Το όνομα

Πιστεύεται ότι το βυζαντινό όνομα της φέτας ήταν "πρόσφατος" (δηλ. τυρός). Το όνομα φέτα είναι ιταλικής προέλευσης (<fetta) και προέρχεται από μια αναφορά του 17ου αιώνα στο είδος αυτού του τυριού που κοβόταν σε φέτες για να τοποθετηθεί στα βαρέλια. Στην Κύπρο συνηθίζεται να γράφεται με δύο <Τ>, όπως άλλωστε προφέρεται και στην κυπριακή Διάλεκτο.

Η σύσταση

Η φέτα είναι είδος τυριού στην άλμη, τις ρίζες της οποίας τις βρίσκουμε χιλιάδες χρόνια πριν στην Αρχαία Ελλάδα. Παρασκευάζεται αποκλειστικά από γάλα προβάτου ή αιγοπρόβειο, δηλαδή μίγμα με έως 30% γάλα κατσίκας. Η γεύση της φέτας είναι αλμυρή και αποθηκεύεται σε υγρό άλμης ή ξινόγαλου για περίπου 3 μήνες. Από τη στιγμή που απομακρυνθεί από την άλμη, η φέτα χάνει όλα τα υγρά της και γίνεται πιο συμπαγής. Η φέτα έχει άσπρο χρώμα ενώ αποθηκεύεται συνήθως σε μεγάλα τετράγωνα κομμάτια. Η ποικιλία αλλάζει ανάλογα και με την σκληρότητα του τυριού. Έτσι λοιπόν μπορούμε να την βρούμε από σκληρή έως και πολύ μαλακή μορφή. Αναλόγως διαφέρει και η γεύση. Το λίπος που περιέχεται κυμαίνεται από 30% έως 60%, ενώ ο μέσος όρος είναι γύρω στο 45%.